Slobodno se može reći da je na tlu Srbije bila među najvećim dobrotvorkama, a bila je grčkog porekla i udala se kasnije za jednog Grka.
Njen rodni Novi Sad je nije zaboravio, tako da u spomen na nju jedan od centralnih gradskih trgova nosi naziv po njoj.
Marija Trandafil, rođena je 25. decembra 1816. godine u Srpskoj Atini. Otac joj je bio Ćira Popović, znameniti trgovac toga grada, čije je poreklo bilo grčko. A njegova kuća se nalazila na uglu Grčkoškolske i Pašićeve ulice.
Ta kuća je bila poznata kao “Kuća kod ikone”, jer se na njoj nalazila oslikama ikona apostola Petra i Pavla.
Prema dostupnim podacima, Marija je bila pismena i školovana, koliko je to bilo moguće u ono vreme.
Kako su joj rano pomrla sva braća i sestre, to Mariji biva prepisano svi porodično nasledstvo.
Nakon što se udala za Grka iz Erdelja, odnosno Transilvanije, Jovana Trandafila, kupuje kuću u Glavnoj ulici.
Čuvenu Nikolajevsku crkvu u Novom Sadu je podigao Marijin suprug, a u njoj su oboje i sahranjeni.
Svu svoju imovinu su Marija i Jovan raspodelili na Srpsku pravoslavnu crkvu, odnosno Crkvenu pravoslavnu opštinu Novog Sada i “Maticu srpsku”.
Oboje su bili usmereni na dobrotvorni rad primarno, pa su većinu zarađenog novca ulagali u kupovinu kuća, a kasnije su dodeljivali stipendije učenicima gimnazije, delili novac bolnicama i sirotištima, ali i siromasima. Određenu svotu novca je odvajala i za udaju siromašnih devojaka.
Pored toga je Marija osnovala i nekoliko zadužbina. A dala je i da se izradi krst od mermera, koji danas krasi novosadsku Sabornu crkvu.
Fond za školovanje siromašnih đaka gimnazije je po njenoj volji oformljen nakon njene smrti. Dve trećine tog novca je bilo namenjeno deci pravoslavne veroispovesti bilo koje narodnosti, a jedna trećina deci iz Transilvanije.
Zavod za izdržavanje sirote i siromašne dece je njena možda i najveća zasluga. U toj zgradi se danas nalazi “Matica srpska”.
Obezbedila je i fond za Nikolajevsku i Uspensku crkvu u Novom Sadu.
Marija Trandafil je preminula 14. oktobra 1883. godine u kući u kojoj je i rođena.
Zanimljivo je pomenuti da je upravo ona dala novčanu pomoć i prilikom obnove Jermenske crkve u Novom Sadu, koja je obnovljena 1872. godine, nakon stradanja tokom bombardovanja grada 1849. Nažalost, prilikom proširivanja tadašnjeg Bulevara maršala Tita, Jermenska crkva je srušena.
