Gojko Stojčević, potonji patrijarh srpski gospodin Pavle je rođen 11. septembra 1914. godine, u mestu Kućanci u današnjoj Slavoniji.
Bio je patrijarh Srpske pravoslavne crkve u periodu od 1990. do 2009. godine, nakon patrijarha Germana.
Preminuo je 15. novembra 2009. godine i sahranjen je u porti manastira Rakovica u Beogradu.
Rano je ostao bez oca, nakon čije smrti se majka preudala, pa Gojko i njegov brat Dušan ostaju da žive sa najstarijom očevom sestrom i majkom.
Budući da je bio fizički slabašno dete, tetka ga je poštedela mnogih poslova i uputila ga na školovanje.
Prva četiri razreda završava u mestu rođenja, te školovanje nastavlja u Tuzli, gde završava nižu gimnaziju.
Zanimljivo je da je iz veronauke imao dvojku, ali su mu odlično išli predmeti poput fizike i matematike.
Školovanje nastavlja na Sarajevskoj bogosloviji, gde se posebno istakao u pojanju.
Beogradski Bogoslovski fakultet upisuje 1936. godine i vanredno završava više razrede Šeste beogradske gimnazije, kako bi mogao da uporedo upiše i Medicinski fakultet. Kasnije Bogoslovski fakultet završava, a na medicini stiže do druge godine.
Kako tada počinje rat, morao je da radi različite poslove. Između ostalog i na građevini, što je prilično loše uticalo na njegovo zdravlje.
Školski drug Gojka Stojčevića, koji je u to vreme bio iguman nanastira Svete Trojice ga poziva 1942. godine. U manastiru Svete Trojice u Ovčarsko-kablarskoj klisuri će provesti naredne dve godine.
Njegov brat Dušan je od strane hrvatskih ustaša ubijen tokom Drugog svetskog rata.
Gojko počinje da radi u Banji Koviljači kao veroučitelj i vaspitač u okviru Doma za decu koja su izbegla sa područja Bosne. Jednom prilikom je jedan od štićenika uskočio u hladnu vodu i počeo da se davi, te Gojko uskače za njim u želji da mu pomogne. Nakon toga se razboljeva, a lekari su smatrali da je u pitanju tuberkuloza. Predviđanja su bila da će živeti još samo tri meseca.
Nedugo nakon toga odlazi u manastir Vujan, gde uspeva da se oporavi. Bavio se rezbarenjem, pa je u znak zahvalnosti za izlečenje poklonio manastiru Vujan izrezbareni drveni krst sa raspećem.
Pred sam kraj rata bratstvo manastira Vujan se preseljava u manastir Blagoveštenje, a Gojko je u to vreme bio iskušenik. Duhovnih mu je bio starešina ženskog manastira Jovanje u Ovčarsko- kablarskoj klisuri, Makarije Milovanović, stariji monah poznat po svom asketizmu.
Potonji patrijarh srpski gospodin Pavle se zamonašio u manastiru Blagoveštenje 1948. godine. Duhovno ime je dobio prema apostolu Pavlu, a zamonašio ga je njegov duhovnik.
Boravi u manastiru Rača u periodu između 1949. i 1955. godine, a zatim je radio i kao učitelj na zameni u Bogosloviji u Prizrenu.
Čin jeromonaha stiče 1954. godine, a zatim stiče čin protosinđela i arhimandrita.
Na Bogoslovskom fakultetu u Atini je pohađao postdiplomske studije u periodu od 1955. do 1957. godine. Prota Stevan Dimitrijević je zaslužan zato što je Sinod doneo odluku da pohađa pozitronski studije u Grčkoj.
Episkop raško-prizrenski postaje 29. maja 1957. godine, a ustoličen je 13. oktobra iste godine u Sabornoj crkvi Svetog Đorđa u Prizrenu.
Na mestu episkopa je ostao upamćen po obnavljanju starih i porušenih crkava i gradnje novih, a povremeno je držao i vrlo posećena predavanja crkvenoslovenskog jezika i crkvenog pojanja.
Nakon pogroma srpskog stanovništva na Kosovu i Metohiji sedište eparhije Raško- prizrenske biva preseljeno u manastir Gračanica, a Prizrenska Bogoslovija u Niš.
Jednom prilikom ga je na autobuskoj stanici u Prizrenu napao jedan Albanac, mada je bilo i mnogih drugih i verbalnih i fizičkih napada na episkopa Raško-prizrenske eparhije. Ipak to ga nije sprečilo da redovno informiše Sveti Sinod o stradanju Srba i pravoslavnih svetinja na području Kosova i Metohije.
Zbog brojnih zasluga Bogoslovski fakultet srpske pravoslavne crkve u Beogradu 1988. godine dodeljuje episkopu zvanje Počasnog doktora bogoslovlje.
Patrijarh Srpske pravoslavne crkve postaje 1. decembra 1990. godine, a ustoličen je dan kasnije u Sabornoj crkvi.
Ostalo je zabeleženo da je prilikom izbora za patrijarha rekao sledeće:
– Moje su snage slabe, to svi znate. Ja se u njih ne nadam. Nadam se u vašu pomoć. Kažem i ponavljam, u pomoć Božiju, kojom me je On i do sada držao. Neka bude Bogu na slavu i na korist Njegovoj crkvi i našem napaćenom narodu u ova teška vremena. Mi nemamo nikakav program patrijaršijske delatnosti i naš program je Jevanđelje Hristovo.
U tron pećkih patrijarha je ustoličen 22. maja 1994. godine u manastiru Pećka patrijaršija. Zanimljivo je pomenuti da je iza njega ostao bogat naučni rad. A pored ostalog autor je monografije o manastiru Svetog Joanikija Devičkog, poznatog kao Devič.
Dugo godina je bio i predsednik komisije Svetog arhijerejskog Sinoda za prevod Svetog pisma,odnosno Novog zaveta. Zvanično odobren od crkve prevod Novog zaveta Svetog pisma je objavljen 1984. godine, a 16 godina kasnije i ispravljeno izdanje.
Pored toga je bio i predsednik liturgijske komisije u okviru Svetog arhijerejskog Sinoda, koja je bila zadužena za pripremu i štampu Službenika na srpskom.
Uperiodu dok je na čelu Srpske pravoslavne crkve patrijarh bio gospodin Pavle obnovljena je 1992. godine Bogoslovija na Cetinju. Samo dve godine kasnije je otvorena i duhovna akademija Svetog Vasilija Ostroškog u Srbinju, današnjoj Foči i 1997. i Bogoslovija u Kragujevcu, kao i odsek Bogoslovije Svetog Save u Beogradu.
Informativna služba Srpske pravoslavne crkve “Pravoslavlje pres” je takođe u tom periodu osnovana zaslugom patrijarha srpskog gospodina Pavla, a 1993. godine je pokrenuta akademija za Umetnost i konzervaciju sa tri odseka i to ikonopis, konzervacija i freskopis.
Takođe je 2002. godine veronauka vraćena u škole u Srbiji, dok je u okvire Beogradskog univerziteta vraćen Bogoslovski fakultet, koji je od strane komunističke vlasti izbačen 1952. godine.
Obično je liturgiju srpski patrijarh gospodin Pavle služio u Patrijaršiji, osim kada je službu obavljao u nekoj drugoj crkv. Zajedno sa ostalim sveštenicima je učestvovao i u večernjoj službi u Sabornoj crkvi.
Ostao je upamćen kao vrlo skroman patrijarh, koji je sve svoje poslove dokle god je mogao obavljao samostalno i išao ili peške ili se prevozio gradskim prevozom.
Litiju koja je na praznik Svetog Save 1997. godine u Beogradu prošla kroz policijski kordon u Kolarčevoj ulici je predvodio upravo srpski patrijarh. Interesantno je da za vreme dok je bio na čelu Srpske pravoslavne crkve nije primao patrijaršijsku platu, već jedino penziju koju je stekao dok je bio episkop Raško-prizrenska eparhije.
S vremena na vreme se srpski patrijarh ispovedao starcu Tadeju u manastiru Vitovnica. Krajem 2005. godine povređuje kuk prilikom pada i biva primljen na Vojnomedicinsku akademiju 8. decembra. Na svu sreću ubrzo se oporavlja i vraća se u Patrijaršiju.
Na VMA ponovo biva primljen 13. novembra 2007. godine sa jakom upalom pluća i tu ostaje dve godine, gde i umire.
Iako je uputio molbu Svetom arhijerejskom Sinodu Srpske pravoslavne crkve o povlačenju sa patrijaršijskog trona, nakon razmatranja je zamoljen da ostane na čelu Srpske pravoslavne crkve.
Preminuo je 15. novembra 2010. godine oko 10:45 h. Tog dana je bila nedelja i neposredno pred smrt ga je pričestio jeromonah Metodije, a patrijarh srpski gospodin Pavle je preminuo u snu. Tim povodom je Vlada Republike Srbije donela odluku da u zemlji bude proglašena trodnevna žalost.
Sahranjen je 19. novembra kada je u Beogradu proglašen Dan žalosti i u distriktu Brčko u Republici Srpskoj .
Od nedelje 15. novembra u Sabornoj crkvi se nalazilo njegovo telo, gde su mnogobrojni vernici dolazili kako bi mu odali poslednju počast. A da bi se stekla jasnija slika o tome koliko je srpski narod poštovao svog patrijarha treba pomenuti da je već oko 22 h u nedelju 15. novembra ispred Saborne crkve bila kolona duža od kilometar, a isto tako je bilo i u toku narednih dana. Ljudi su čekali u redu da uđu u sabornu crkvu na potezu kroz celu ulicu Kralja Petra, Knez Mihailovu, pa do palate “Albanija”.
Prema njegovoj želji, sahranjen je u porti manastira Rakovica u Beogradu.
Uz brojne sveštenike i vladike Srpske pravoslavne crkve, liturgiju povodom smrti srpskog patrijarha gospodina Pavla je služio patrijarh vaseljenski Vartolomej i mitropolit Amfilohije, čuvar patrijaršijska trona.
Po završetku liturgije je održano opelo u hramu Svetog Save, a prema zvaničnim procenama bilo je prisutno oko 600.000 ljudi.
Želja blaženopočivši patrijarha Pavla je bila da na sahranu ne budu donošeni venci, već da se umesto toga da prilog za izgradnju hrama Svetog Save u Beogradu.
Slava mu!
