Selo Visočka Ržana

Jedno od staroplaninskiih sela, koje teritorijalno pripada Pirotskom okrugu broji tek nešto više od 20 stanovnika. Od Pirota je udaljeno oko 30 kilometara.

Osim reke Visočice, kroz selo Visočka Ržana protiče i reka Topilnica. Zanimljiv spoj jedne hladne i jedne tople reke je doveo do toga da se malobrojni meštani šale da se u reci Visočici hlade pivo i lubenice, a u reci Topilnici kupa.

Istorija sela Visočka Ržana

Ne bez razloga se ovo selo pominje kao pravi raj na zemlji. Smešteno je na 700 metara nadmorske visine i bogato je šumama bore i bukve. Zbog čistoće prirode u ovom delu Srbije, lekovito bilje ubrano na području sela Visočka Ržana se smatra izuzetno kvalitetnim.

Nažalost, od sela koje je krajem 19-og veka nasaljevalo nešto manje od 400 ljudi, danas ih ima tek oko 20 i to su uglavnom startiji meštani. Šezdesetih godina prošlog veka su počela prva veća iseljavanja stanovnika ovog staroplaninskog sela.

Zanimljiv je podatak da je od ukupno 89 stanovnika ovog sela, koji su bili u obavezi da plaćaju porez 1879. godine, njih 4 bilo pismeno. U to doba je u selu Visočka Ržana živelo 386-oro stanovnika, a postojalo je ukupno 48 domaćinstava.

U doba srpsko-turskog rata je bugarska vojska 1885. godine napala i opljačkala ovo selo, o čemu postoji i zvaničan izveštaj iz 1886. godine.

Nekoliko godina nakon tog događaja je ove postojala i srpska carinarnica, a tu je bilo i sedište Pogranične žandarmerije 1898. godine.

U selu Visočka Ržana je postojala samo škola za dečake, u kojoj je radilo samo jedno odeljenje sve do 1938. godine, kada je otvoreno i drugo.

Ržanski manastir

Na par kilometara udaljenosti od centra sela se nalazi i manastir posvećen Presvetoj Bogorodici, poznat i kao Ržanski nasatir. Slava manastira Vavedenje, kako ga još nazivaju, se obeležava svake godine 21. septembra, na praznik Male Gospojine.

Nalazi se na 1.094 metara nadmroske visine, na desnoj obali reke Visočice, u samom podnožju planine Rudine.

Nije poznato kada je manastir Vavedenje podignut, ali se pretpostavlja da je obnovljen u drugoj polovini 19-og veka. Naime, godina 1853. je urezana pored apside crkve, pa otuda takvo uverenje.

Smatra se da je tu ranije postojao manastir koji je bio uništen, te da je Ržanski manastir podignut upravo na njegovim temeljima.

Manastir posvećen Presvetoj Bogorodici nadomak sela Visočka Ržana se nalazi u gotovo netaknutoj prirodi, zaštićen borovom šumom.

Pod zaštitom države se nalazi od 1984. godine.

Lepote sela Visočka Ržana

Reka Visočica koja protiče kroz ovo selo izvire u Bugarskoj. U našoj zemlji pripada slivu reke Nišave, a uliva se u reku Temšticu ili Temtsku reku.

Upravo zahvaljujući ovoj reci su formirani čuveni Rusomački lonci, u kanjonu nazvanom Vladikine ploče, koji se proteže u dužini od oko 2 kilometra.

Ova reka ima dosta pritoka i svaka od njih je interesantna na svoj način. Osim Dojkinačke i Rosomačke reke, tu su i Kamenička i Jelovička, kao i Gostuška, Toplodolska i Belska.

Zahvaljujući prirodnoj lavini, koja je Visočicu zadesila 1963. godine, formirano je Zavojsko jezero.

Pored toga što reka Visočica izma značajan energetski potencijal, poznata je i kao vrlo bogata ribom.

Autor fotografija: Ana Nejković